Jeroen Geurts - Over de kop

Jeroen Geurts - Over de kop: fascinerende vragen over het brein (2007)

In dit bundeltje is o.a. Kunnen dieren denken? van Wim van de Grind opgenomen.

pag. 116 

Wim stelt met betrekking tot de functie van neurale correlaten van het bewustzijn, "...wat is de rol van het bewustzijn en waarom zijn bepaalde gebeurtenissen rapporteerbaar en andere niet? Het idee is dat we ons vooral bewust zijn van wilsbesluiten, prioriteitskeuzes, afwegingen, noodsituaties en de diverse bijbehorende emoties. Het bewustzijn lijkt een uiting van interne communicatie tussen grote aantallen relatief autonoom en in eigen tempo (parallel) werkende modules. Emoties zijn als het ware globale evaluaties van omstandigheden en beslissingen, waarbij we introspectief niet te weten kunnen komen waarop die evaluaties zijn gebaseerd en hoe ze tot stand komen. Alleen het resultaat is rapporteerbar, dus bewust, omdat het intern tussen hersenmodules werd gecommuniceerd."

Wim introduceert hier het BOS (brain operating system) als metafoor van het OS van PC's, om hier niet de homunculus te  hoeven gebruiken. Het brein, een parallelsysteem, met vele autonoom werkende modules vereist coördinatie. "Het ontvangt outputgegevens van alle autonome modules en kan die modules bepaalde commando's geven. Alleen de signalen van en naar dit bedrijfssysteem zouden potentieel rapporteerbaar kunnen zijn, dat wil zeggen bewust ervaren worden."

pag. 118
Het langetermijngeheugen is een diagnostisch criterium voor denken. Het werkgeheugen zou een criterium kunnen zijn voor bewustzijn. "Zonder werkgeheugen om bewust vast te houden wat we doen of willen, zou alle gedrag ongericht worden. Prioriteiten, lopende taken en de bijbehorende gegevens, moeten onthouden worden zolang  ze relevant zijn... Het werkgeheugen is steeds 'online' als hulpje voor ons bewuste gevoel, ons doelgerichte gedrag."

Er zijn weinig dieren zonder werkgeheugen. "Alleen dieren die direct en reflexmatig op gebeurtenissen in de buitenwereld reageren, zouden zonder kunnen, maar het is de vraag of zulke dieren bestaan. Ik zie dit als argument voor de aanname dat bewust ervaringen vrij algemeen moeten zijn in het dierenrijk, al zal hun complexiteit afhangen van die van hun bedrijfssysteem."

pag 119.
"Bewustzijn en het vermogen zelfstandig te (over)leven kunnen niet van elkaar gescheiden worden en er is geen reden te veronderstellen dat dit een uniek menselijk gegeven is."

pag. 119

"Een reden waarom filosofen moeilijk doen over bewustzijn is dat het nogal vreemd is dat een fysisch systeem zoals het brein tegelijkertijd een subjectieve beleving geeft aan het systeem waar dat brein onderdeel van is. We kennen geen enkel ander fysisch systeem dan het brein dat de bijzondere eigenschap heeft dat het tegelijkertijd een subjectieve beleving geeft aan het systeem waar dat brein een onderdeel van is. Verder "De complementariteit van subjectieve ervaring en fysisch proces is een empirisch feit, ongeacht of we begrijpen hoe het stand komt. Ook een foton (lichtdeeltje-golftreintje)  bleek een onbegrijpelijke complementariteit te hebben, omdat het zich soms als deeltje en dan weer als golfverschijnsel manifesteert".

pag. 120
"Het is nu eenmaal een eigenschap van levende systemen dat in bepaalde fysische processen in bepaalde hersenstructuren (in de neurale correlaten van het bewustzijn) steeds samengaan met bewuste ervaringen en andere processen in andere hersendelen niet. Dat betekent niet dat bewuste ervaringen 'scheidbaar ''zijn van het brein als geheel, dat complexe hersenen zonder neurale correlaten van bewustzijn mogelijk zijn, overlevingswaarde zouden hebben.. aar is geen bewijs voor, dus de evolutionaire veilige  nulhypothese moet zijn dat dieren ook bewustzijn hebben, ten zij we kunnen aantonen dat ze alles slaapwandelend doen."