Albert Kok - Het hiërarchisch brein: inleiding tot de cognitieve neurowetenschap (2004)
pag. 8
Bewustzijn kan omschreven worden als
- Vermogen tot reflectie - afhankelijk van hogere associatiegebieden van de hersenen
- Vermogen tot focussen van aandacht of mentale alertheid - structuren in de lagere delen, de thalamus en de hersenstem die de arousal reguleren
pag. 29
Dennet's multiple drafts model: in het brein wordt informatie verwerkt via meerderde parallel stromen die elk een eigen interpretatie of versie (draft) van de buitenwereld hebben.
pag. 180
Donald Lindsley - activatie-bewustzijn-gedrag continuüm theorie: het RAS zorgt voor veranderingen in het niveau van algemene bewustzijnstoestand, het zichtbare gedrag en het EEG.
pag. 193
Nelson Cowan: bewuste verwerking kan op aangeroepen worden door
pag 213
"Onbewuste verwerking van stimuli blijkt ook van invloed op emotionele leer- en conditioneringsprocessen,... Deze effecten hangen mogelijk samen met evolutionair oude circuits in de hersenen, de gebruik maken van 'primitieve' structuren in het limbische systeem als de amygdala die vooral betrokken zijn bij de verwerking van elementaire emoties. Deze circuits kunnen vermoedelijk ook hogere netwerken in het brein, die verantwoordelijk zijn voor meer bewuste verwerkingsprocessen, 'preactiveren'. Dit lijk ook vanuit neuraal gezichtspunt plausibel, omdat er talrijke rechtstreekse verbindingen bestaan tussen het limbische systeem en hogere corticale gebieden."
pag. 214
Damasio - ons neurale zelf: De beleving van de eigen identiteit hangt samen van de indrukken die tijdens onze levensloop in het autobiografisch geheugen zijn opgeslagen en daaruit weer worden opgediept. Daarnaast maakt de actuele beleving van het eigen lichaam deel uit van de zelfbeleving. Signalen komen samen de prefontale cortex en kunnen bijvoorbeeld van invloed zijn op het nemen van beslissingen. De ventromediale prefontale cortex, belangrijk voor het regelen van de hogere emoties is daar ook bij betrokken. Het nemen van beslissingen is daardoor niet alleen een zaak van puur rationele overweging, maar ook van gevoel en intuïtie.
Niveau's van bewustzijn
pag 215
"De meer basale niveaus van het bewustzijn hebben betrekking op relatief langzaam en passief verlopende veranderingen in de activatietoestand van de hersenen, ook wel aageduid als waakzaamheid of alertheid... Alertheid is een passieve toestand van helder bewustzijn, waarin ons brein openstaat voor indrukken uit de buitenwereld.
... Passieve oriëntatiereacties op nieuwe of onverwachte prikkels uit de omgeving gaan gepaard met een kortdurende verhoging in de activatietoestand van de hersenen, waarvan zij mogelijk de opslag van nieuwe informatie in het langetermijngeheugen bevordert. Dergelijke oriëntatiereacties kunnen ook gepaard gaan met een bewuste beleving van de stimulus. In sommige theoriën van aandacht wordt aangenomen dat deze bewuste ervaring geassocieerd is met (of het gevolg van) de toelating van stimuli in een systeem van beperkte capacitieit: de zogenaamde centrale processor. Deze centrale processor is een systeem dat niet alleen met bewuste ervaring is geassocieerd, maar ook verantwoordelijk is voor de verdere bewerking, tanslatie en opslag in het geheugen. De oriëntatiereactie kan hierbij gezien worden als een soort 'call' (verzoek om toegang) tot dit centrale verwerkingssyteem."
pag 216
"In andere meer connectionistisch georiënteerde theorieën wordt echter aangenomen dat alle informatie tot het langetermijngeheugen doordringt, en dat er alleen sprake is van een verschil in sterkte van activatie van neurale elementen in dat netwerk. Naarmate meer elementen in het netwerk worden geactiveerd, zal de kans op bewuste beleving ook toenemen. Frequent aangeboden of slechts herhaalde gebeurtenissen, zullen echter niet bewsut worden ervatren, omdat zij een actief inhibitieproces (habituatie) oproepen dat de hiermee veroboden neurale elementen blokeert Een voorbeeld hiervan is het model van Cowan... Deze passieve toestand van de hersenen wordt vooral tot stand gebracht door het corticale actictiesysteem, een netwerk dat reticulaire formatie (ARAS) en thalamus als centrale elementen heeft."
pag. 217
"Bij gerichte aandacht wordt het bewustzijn van 'binnenuit' geactiveerd. Dit proces lijkt vooral gestuurd te worden door reprensentationele systemen in de dorsolaterale anterieure schors. Een tweede belangrijk gebied vormen de ventromdielae delen van de prefrontale schors, die veel verbindingen hebben met structuren van het limbisch systeem als de amygdala. Dit gebied in de frontale schors is vooral verntwoordelijk voor bewuste emotionele beleving van prikkels, die in de amygdala op meer reflexmatig of voorbewustt niveau woden verwerkt... Met name PET-studies hebben gesuggereerd dat gebieden in de preforontale schors weer onder controle staan van het anterieure cingulate gebied. Veel onderzoekers nemen aan dat het vermogen tot bewuste zelfreflectie dat uniek is voor de mens, met dit executieve netwerk in de hersenen is verbonden. Beschadigngen in dit netwerk leiden niet alleen tot verlies van cognitieve controle maar ook tot een verminderd bewustzijn van het 'eigen ik'; het zelfgevoel dus...
Uit hebt bovenstaande blijkt dat hogere vormen van bewustzijn niet het product zijn van één enkele plek of module in het brein. Ook in een toestand van rust lijken grote delen van onze hesrenen actief. Bewustzijn lijkt dus eerder het product van activering van grote neurale populaties dan van een specifieke module in het brein. Recente fMRI-studues suggeren dat hierbij sprake is van een omvangrijk neterk in de hersenen waarin zowel partiële als forntale schorsgebieden zijn opgenomen.
De globale werkruimte theorie is door Bernard Baars op cognitief niveau geïntroduceerd, en later door Dahaene en Naccache op neutraal niveau verder uitgewerkt. Het is een overkoepelende theorie van het bewustzijn die belangrijke elementen van andere theorieën over het bewustzijn samenvoegt. Bewustzijn moet volgens Baars worden opgevat als een toestand van het brein waarbij informatie in het werkgeheugen in een omvangrijk netwerk ter beschikking komt van meer gespecialiseerde locale kennissystemen. Letterlijk: 'the overall function of consiousness is to provide widespread access, which in tun may serve functions of coordination and control'. Bij taken die onbewust of geheel geautomatiseerd worden uitgevoerd, verschuift het accent weer naar de lokale kennissystemen. De theorie van Baars wordt ook wel gezien als een compromis of 'concensus' met de theorie van Dennet die kritiek uitoefende op wat hij noemde het 'Cartestiaans theater', en in plaats hierva nen 'multiple drafts' model vah het bewustzijn voorstelde. Blijft de vraag wat de bindende kracht of het mechnisme is dat coherentie tussen de locale kennissystemen in een globale werktuimte tot stand brengt.... Is het een eigenschap van het netwerk zelf, zoals in de... herintredende circuits van Edleman, en de dispositionele representaties van Damasio? Of blijft er toch een specifieke bindende rol weggelegd voor de frontale cortex? Zoals de prefrontale controlestrucuren van LaBerge, de 'centrale executive' in het werkgeheugenmodel van Baddeley en de 'left brain interpreter van Gazzaninga?'
pag. 180
Donald Lindsley - activatie-bewustzijn-gedrag continuüm theorie: het RAS zorgt voor veranderingen in het niveau van algemene bewustzijnstoestand, het zichtbare gedrag en het EEG.
pag. 193
Nelson Cowan: bewuste verwerking kan op aangeroepen worden door
- Nieuwe of onverwachte stimuli kunnen via een mismatch met in het langetermijngeheugen opgeslagen reprentaties, automatische aandacht trekken. Dit gebeurt via disinhibitie van neurale elementen in het langetermijgeheugen. Bij dit passieve oriëntatieproces zijn vooral de patiëtale schors en hippcampus betrokken. Bij herhaling van dezelfde stimuli treedt echter habituatie op. Dan is actievatie van elementen in het langetermijngeheugen onvoldoende om het bewustzijn te bereiken.
- Via een proces van mentale inspanning, dat gestuurd wordt door een hoger attentioneel systeem (central executive). Hierbij zzijn vooral circuits tussen de preforntale schors en associatiegebiden waar informatieopslag plaats vindt van belabng. Dese meer actieve vorm van aandacht zal deus eveneens leiden tot versterking van activiaties van stimuluskenmerken in het langtermijngeheugen
pag 213
"Onbewuste verwerking van stimuli blijkt ook van invloed op emotionele leer- en conditioneringsprocessen,... Deze effecten hangen mogelijk samen met evolutionair oude circuits in de hersenen, de gebruik maken van 'primitieve' structuren in het limbische systeem als de amygdala die vooral betrokken zijn bij de verwerking van elementaire emoties. Deze circuits kunnen vermoedelijk ook hogere netwerken in het brein, die verantwoordelijk zijn voor meer bewuste verwerkingsprocessen, 'preactiveren'. Dit lijk ook vanuit neuraal gezichtspunt plausibel, omdat er talrijke rechtstreekse verbindingen bestaan tussen het limbische systeem en hogere corticale gebieden."
pag. 214
Damasio - ons neurale zelf: De beleving van de eigen identiteit hangt samen van de indrukken die tijdens onze levensloop in het autobiografisch geheugen zijn opgeslagen en daaruit weer worden opgediept. Daarnaast maakt de actuele beleving van het eigen lichaam deel uit van de zelfbeleving. Signalen komen samen de prefontale cortex en kunnen bijvoorbeeld van invloed zijn op het nemen van beslissingen. De ventromediale prefontale cortex, belangrijk voor het regelen van de hogere emoties is daar ook bij betrokken. Het nemen van beslissingen is daardoor niet alleen een zaak van puur rationele overweging, maar ook van gevoel en intuïtie.
Niveau's van bewustzijn
- alertheid - hersenstam, RAS
- oriënatie - thalamus, hippocampus/amygdala, posterieure schors
- aandacht, zelfreflectie - anterieure schors, anterieure cingulate gebied
pag 215
"De meer basale niveaus van het bewustzijn hebben betrekking op relatief langzaam en passief verlopende veranderingen in de activatietoestand van de hersenen, ook wel aageduid als waakzaamheid of alertheid... Alertheid is een passieve toestand van helder bewustzijn, waarin ons brein openstaat voor indrukken uit de buitenwereld.
... Passieve oriëntatiereacties op nieuwe of onverwachte prikkels uit de omgeving gaan gepaard met een kortdurende verhoging in de activatietoestand van de hersenen, waarvan zij mogelijk de opslag van nieuwe informatie in het langetermijngeheugen bevordert. Dergelijke oriëntatiereacties kunnen ook gepaard gaan met een bewuste beleving van de stimulus. In sommige theoriën van aandacht wordt aangenomen dat deze bewuste ervaring geassocieerd is met (of het gevolg van) de toelating van stimuli in een systeem van beperkte capacitieit: de zogenaamde centrale processor. Deze centrale processor is een systeem dat niet alleen met bewuste ervaring is geassocieerd, maar ook verantwoordelijk is voor de verdere bewerking, tanslatie en opslag in het geheugen. De oriëntatiereactie kan hierbij gezien worden als een soort 'call' (verzoek om toegang) tot dit centrale verwerkingssyteem."
pag 216
"In andere meer connectionistisch georiënteerde theorieën wordt echter aangenomen dat alle informatie tot het langetermijngeheugen doordringt, en dat er alleen sprake is van een verschil in sterkte van activatie van neurale elementen in dat netwerk. Naarmate meer elementen in het netwerk worden geactiveerd, zal de kans op bewuste beleving ook toenemen. Frequent aangeboden of slechts herhaalde gebeurtenissen, zullen echter niet bewsut worden ervatren, omdat zij een actief inhibitieproces (habituatie) oproepen dat de hiermee veroboden neurale elementen blokeert Een voorbeeld hiervan is het model van Cowan... Deze passieve toestand van de hersenen wordt vooral tot stand gebracht door het corticale actictiesysteem, een netwerk dat reticulaire formatie (ARAS) en thalamus als centrale elementen heeft."
pag. 217
"Bij gerichte aandacht wordt het bewustzijn van 'binnenuit' geactiveerd. Dit proces lijkt vooral gestuurd te worden door reprensentationele systemen in de dorsolaterale anterieure schors. Een tweede belangrijk gebied vormen de ventromdielae delen van de prefrontale schors, die veel verbindingen hebben met structuren van het limbisch systeem als de amygdala. Dit gebied in de frontale schors is vooral verntwoordelijk voor bewuste emotionele beleving van prikkels, die in de amygdala op meer reflexmatig of voorbewustt niveau woden verwerkt... Met name PET-studies hebben gesuggereerd dat gebieden in de preforontale schors weer onder controle staan van het anterieure cingulate gebied. Veel onderzoekers nemen aan dat het vermogen tot bewuste zelfreflectie dat uniek is voor de mens, met dit executieve netwerk in de hersenen is verbonden. Beschadigngen in dit netwerk leiden niet alleen tot verlies van cognitieve controle maar ook tot een verminderd bewustzijn van het 'eigen ik'; het zelfgevoel dus...
Uit hebt bovenstaande blijkt dat hogere vormen van bewustzijn niet het product zijn van één enkele plek of module in het brein. Ook in een toestand van rust lijken grote delen van onze hesrenen actief. Bewustzijn lijkt dus eerder het product van activering van grote neurale populaties dan van een specifieke module in het brein. Recente fMRI-studues suggeren dat hierbij sprake is van een omvangrijk neterk in de hersenen waarin zowel partiële als forntale schorsgebieden zijn opgenomen.
De globale werkruimte theorie is door Bernard Baars op cognitief niveau geïntroduceerd, en later door Dahaene en Naccache op neutraal niveau verder uitgewerkt. Het is een overkoepelende theorie van het bewustzijn die belangrijke elementen van andere theorieën over het bewustzijn samenvoegt. Bewustzijn moet volgens Baars worden opgevat als een toestand van het brein waarbij informatie in het werkgeheugen in een omvangrijk netwerk ter beschikking komt van meer gespecialiseerde locale kennissystemen. Letterlijk: 'the overall function of consiousness is to provide widespread access, which in tun may serve functions of coordination and control'. Bij taken die onbewust of geheel geautomatiseerd worden uitgevoerd, verschuift het accent weer naar de lokale kennissystemen. De theorie van Baars wordt ook wel gezien als een compromis of 'concensus' met de theorie van Dennet die kritiek uitoefende op wat hij noemde het 'Cartestiaans theater', en in plaats hierva nen 'multiple drafts' model vah het bewustzijn voorstelde. Blijft de vraag wat de bindende kracht of het mechnisme is dat coherentie tussen de locale kennissystemen in een globale werktuimte tot stand brengt.... Is het een eigenschap van het netwerk zelf, zoals in de... herintredende circuits van Edleman, en de dispositionele representaties van Damasio? Of blijft er toch een specifieke bindende rol weggelegd voor de frontale cortex? Zoals de prefrontale controlestrucuren van LaBerge, de 'centrale executive' in het werkgeheugenmodel van Baddeley en de 'left brain interpreter van Gazzaninga?'
Geen opmerkingen:
Een reactie posten